Tradicionalna muzika plavsko-gusinjskog i rožajskog kraja bogata je i raznolika, odražavajući kulturološku i etničku raznolikost ovog područja. Evo nekih ključnih elemenata: Plavsko-Gusinjskog Kraja
1. Narodne pjesme:
- Izvorne pjesme: U ovom kraju se često izvode izvorne narodne pjesme koje pričaju o ljubavi, prirodi, borbi i svakodnevnom životu.
- Tematska raznolikost: Pjesme često obuhvataju različite teme, uključujući život na selu, običaje, godišnje doba i tradicije.

2. Instrumenti: - Harmonika: Često korišćena u tradicionalnim okupljanjima i svadbama.
- Gusle: Ovaj tradicionalni instrument je karakterističan za pripovedanje epskih pjesama i narodnih priča.
- Bubnjevi i frule: U nekim prilikama koriste se i bubnjevi, dok frula dodaje poseban ton melodijama.

3. Folklorni ansambli:
- Plesne grupe: Mnogi folklorni ansambli izvode tradicionalne plesove, kao što su kolo i ora, koji su često pratnjeni muzikom i pjesmama.
- Manifestacije: Tokom kulturnih manifestacija i festivala, ova muzika se često prikazuje, čime se čuva tradicija.

Rožajski Kraj
1. Narodne pjesme:
- Epika i lirika: Rožajski kraj je poznat po epskim pjesmama koje se često izvode na svečanostima. Lirske pjesme se takođe izvode, izražavajući emocije i osećaje.
- Pevanje u grupama: Uobičajeno je da se pjesme pevaju u grupama, čime se stvara osećaj zajedništva.

2. Instrumenti:
- Svirala: Tradicionalni instrument koji se koristi u narodnim pjesmama, često se izvodi na svadbama i proslavama.
- Harmonika i tamburica: Ovi instrumenti su popularni i često prate narodne plesove.

3. Svečanosti i običaji:
- Svadbene pjesme: Tokom svadbi i drugih proslava, izvođenje specijalnih pjesama je neizostavno. Ovo doprinosi stvaranju svečane atmosfere.
- Regionalne manifestacije: Rožaje i okolna mesta često organizuju festivale posvećene narodnoj muzici, gde se okupljaju izvođači iz različitih regiona.

Kulturno Nasleđe
- Očuvanje tradicije: Tradicionalna muzika ovih krajeva igra ključnu ulogu u očuvanju kulturnog identiteta i nasleđa. Mnogi mladi ljudi se uključuju u folklorne grupe kako bi učili o ovoj bogatoj tradiciji.
- Međusobni uticaji: U muzici se oseća uticaj različitih kultura, s obzirom na multietnički sastav stanovništva, što doprinosi bogatstvu i raznolikosti muzičkog izraza.

Tradicionalni Žanrovi
1. Epske Pjesme:
- Ove pjesme često pričaju o herojskim junacima, bitkama i istorijskim događajima. Izvode se na guslama ili uz pratnju harmonike.
- pjesme su često dugačke i sadrže mnogo strofâ, a izvođači se često takmiče u interpretaciji.

2. Lirske pjesme:
- Lirske pjesme izražavaju osećanja ljubavi, tuge i radosti. One su obično kraće i emotivnije od epike.
- U Rožajama, lirske pjesme se često pevaju na okupljanjima i proslavama.

Instrumenti

1. Gusle:
- Ključni instrument za izvođenje epskih pjesama. Guslar obično prati pesmu igrom prstiju na žicama, što dodaje poseban ton i atmosferu.

2. Harmonika:
- Izuzetno popularan instrument na svadbama i drugim proslavama. Uvećava veselost i energiju muzičkih brojeva.
3. Djembe i Bubnjevi:
- U novije vrijeme, bubnjevi i drugi udaraljke postaju sve prisutniji na folklornim manifestacijama, donoseći moderniji ton tradicionalnoj muzici.

Kulturne Manifestacije
1. Folklorni Festivali:
- Organizuju se brojni festivali i manifestacije koji promovišu tradicionalnu muziku i plesove. Na njima učestvuju folklorni ansambli iz različitih regiona, čime se slavi kulturna raznolikost.
- Dani kulture: Ovi događaji često uključuju radionice, prezentacije i takmičenja u pevanju i plesu.

2. Svadbene Tradicije:
- Muzika je ključna komponenta svadbenih rituala. Svadbene pjesme i plesovi doprinose stvaranju posebne atmosfere.
- Običaji se prenose s generacije na generaciju, a često se uključuju i svi članovi porodice i prijatelji.

Očuvanje Tradicije
1. Obrazovanje:
- Mnogi mladi ljudi se uključuju u škole folklora kako bi naučili o tradicionalnoj muzici i plesovima. Ove škole igraju važnu ulogu u očuvanju kulture.

2. Tehnološki Uticaji:
- U novije vrijeme, tradicionalna muzika se prilagođava savremenim trendovima. Mnogi izvođači kombinuju tradicionalne elemente sa modernim muzičkim stilovima, čime privlače mlađu publiku.
Zajedništvo i Identitet

- Socijalna Kohezija: Tradicionalna muzika često okuplja ljude, jača zajednički identitet i doprinosi očuvanju lokalnih običaja i vrednosti.
- Povezanost s Prirodom: Mnogi muzički motivi i teme u pjesmama odražavaju lepotu prirode i život u ovoj regiji, što dodatno jača vezu zajednice s njihovim okruženjem.

Izvor: Šefkija Bećiragić